Complottheorieën zijn een subcategorie van desinformatie. Zij zijn en blijven voor altijd bestaan, want zelfs slapende theorieën worden vaak nieuw leven ingeblazen door nieuwe generaties die ze voor het eerst ontdekken en fascinerend vinden.

Het ontkrachten van afzonderlijke theorieën heeft een zeer beperkte impact en functie in de langetermijnrelatie tussen de samenleving en complotten. Voortbouwend op ons eerdere onderzoek op het gebied van desinformatie willen wij de typologie, de specifieke kenmerken, de cognitieve mechanismen en de effecten van complottheorieën in detail bestuderen.

We blijven in het domein van onderwijs, waar hieraan momenteel niet of nauwelijks wordt gewerkt. We betrekken leerkrachten en leerlingen bij praktische scenario's waarin ze complottheorieën deconstrueren, de verschillende elementen ervan uitdiepen en zelfs een eigen complottheorie ontwikkelen. Een belangrijk onderdeel van het project is de invloed van complottheorieën op maatschappelijke systemen en in het bijzonder het verband met actief burgerschap. Wij weten heel goed dat desinformatie en complottheorieën in het bijzonder erop gericht zijn het vertrouwen van het publiek in institutionele autoriteit en deskundigheid te ondermijnen, verwarring te scheppen en angst en onzekerheid te zaaien. Daarom zou de ontwikkeling van onze eigen versie van een op het onderwijs gerichte zelfbeoordelingstest naar lichtgelovigheid de omvang van de potentiële schade en de werkelijke schade kunnen aantonen.

Leerlingen - en het leerproces - zijn uiterst kwetsbaar voor desinformatie. Het ontbreekt hun vaak aan passende informatiefilters en onderwijsinstellingen beschikken niet over de middelen om een veilige informatieomgeving te bieden. Met grote hoeveelheden informatie die op grootschalige wijze door zelfs beginnende digitale informatiegebruikers worden geproduceerd, wordt het probleem alleen maar groter. De impact ervan gaat veel verder dan persoonlijke overtuigingen en strekt zich uit over verschillende domeinen, zoals het leerproces en de leercommunicatie, persoonlijke gezondheid, financiën, democratische participatie en maatschappelijk engagement.