De desinformatie games
Je veilige (experimenteer- en ervaar)omgeving voor de spelen en uitdagingen in verband met desinformatie!
Case study: De verplichte vaccinatie
Vaccinatie is een onderwerp van groot maatschappelijk belang. We leven langer en gezonder, o.a. dankzij medisch onderzoek en innovatie. Vaccinatie is een van de belangrijkste pijlers van de volksgezondheid, maar soms zijn mensen ook bang voor de gevolgen van een vaccinatie. Toch zijn heel wat landen zijn een aantal vaccins verplicht. Maken mensen zich terecht zorgen over de gevolgen van vaccinatie? Hoe vinden we er waarheidsgetrouwe informatie over, en wat is deze waarheid dan? Wat zijn de keuzes die we hebben - als individu en als samenleving? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we een correct geïnformeerd worden zodat we ons een terechte mening kunnen vormen?
Aanbevolen voor: Secundair onderwijs 16+, Hoger en Universitair onderwijs, Volwasseneneducatie
Tags: vaccines, healthcare, conspiracy theories, disinformation, eradicated diseases, herd immunity, religious beliefs
Bouwsteen 4. Uitgeroeide ziektes en immuniteit van de massa
Het gebruik van vaccins heeft geleid tot de uitroeiing van levensbedreigende ziekten zoals gele koorts, rode hond en difterie van de luchtwegen. De laatste uitbraken van mazelen, mogelijk veroorzaakt door de toenemende terughoudendheid en weigering om te vaccineren, stellen de concepten van de immuniteit van de massa en de uitroeiing van dodelijke infecties op de helling. Deze bouwsteen van de case study biedt aanleiding tot discussie over de effectiviteit van vaccins en hun positieve invloed op de levensverwachting van de mens.
Voorgestelde bronnen
Teksten (je ziet een korte beschrijving van de inhouden van Engelstalige sites. Je kan gelijkaardige Nederlandstalige sites zoeken indien gewenst. Zoek via Google, met zoektermen die overeenstemmen met de titels hieronder, naar Nederlandstalige sites indien je daar de voorkeur aan geeft)
1. Uitroeiing van ziekten (Geschiedenis van de vaccins, Het College van Artsen van Philadelphia)
https://www.historyofvaccines.org/content/articles/disease-eradication [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
"Wanneer een ziekte stopt met circuleren in een regio, wordt ze beschouwd als uitgeroeid in die regio. Polio, bijvoorbeeld, werd in de Verenigde Staten in 1979 geëlimineerd na grootschalige vaccinatie-inspanningen.... Tot op heden is slechts één besmettelijke ziekte die mensen treft, uitgeroeid. In 1980, na tientallen jaren van inspanningen door de Wereldgezondheidsorganisatie, onderschreef de WHO een verklaring waarin de pokken uitgeroeid werden verklaard. Gecoördineerde inspanningen om de wereld te bevrijden van een ziekte die ooit tot 35% van de slachtoffers had gedood en anderen een litteken of blindheid had nagelaten ... Andere ziekten vormen een extra uitdaging. Polio bijvoorbeeld, is in de meeste landen door middel van grootschalige vaccinatie verminderd of geëlimineerd, maar circuleert nog steeds in sommige gebieden, onder andere omdat veel gevallen geen eenvoudig herkenbare symptomen vertonen. Als gevolg daarvan kan een besmette persoon onopgemerkt blijven, maar toch het virus verspreiden. Ook mazelen zijn op een vergelijkbare manier problematisch: de ziekte leidt tot een zichtbare uitslag, maar er is sprake van een aanzienlijke periode tussen de blootstelling aan het virus en de ontwikkeling van deze uitslag. Patiënten kunnen anderen besmetten vooraleer de uitslag verschijnt en zo kan het virus verspreiden worden voordat iemand beseft dat hij/zij mazelen heeft....".
2. EU-samenwerking tegen door vaccinatie te voorkomen ziekten (infographic)
https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/vaccination/docs/2018_factsheet_en.pdf [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
3. Geschiedenis van vaccins, een animatie (WHO)
https://vaccine-safety-training.org/tl_files/vs/images/01-03-history-animated.gif [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
4. Een anti-vaxxer en een arts pleiten voor hun zaak in een debat (Refinery 29, een digitale medium voor jonge vrouwen)
https://www.refinery29.com/en-gb/2019/03/228147/pro-anti-vaccination-arguments [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
Onttrokken uit een interview met de 31-jarige Laura, een fulltime onthaalouder in West-Londen, die 34 weken zwanger is van haar eerste kind. Laura gelooft niet in de doeltreffendheid van vaccins en zegt dat zij en haar man niet van plan zijn om hun baby na de geboorte in te enten: "Een gezonde voeding, waakzaam toezicht op haar gezondheid en regelmatige oefeningen zullen genoeg zijn om haar immuunsysteem te stimuleren om elke infectie te bestrijden die ze kan krijgen, waaronder mazelen, bof en rodehond.
5. Illusies verhelderen: Ziekte, Vaccins, en de Vergeten Geschiedenis door Dr. Suzanne Humphris
https://vaxxter.com/dissolving-illusions-disease-vaccines-and-the-forgotten-history/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
Videos
1. What Deadly Diseases Look Like On Your Body
2. 95% vaccination coverage for a measles
3. Polio eradication: making history together
4. A brief history of vaccination
5. The Unvaccinated are healthier
6. The last few polio survivors
Eindtermen
De leerdoelen geven de vaardigheden weer die de leerling verondersteld wordt te ontwikkelen na het volgen van dit opleidingsonderdeel:
1. Beschrijf de immuniteit van de massa en hoe deze werkt.
2. Identificeer de verschillen tussen de begrippen individuele immuniteit en immuniteit van de massa.
3. Maak een onderscheid tussen deskundige en ondeskundige uitleg bij het beoordelen van argumenten
Voorgestelde lesmethoden
> Zoeken naar informatie
> Samenwerking
> Groepsdiscussie
> Aanbevelingen op basis van gegevens formuleren
> Argumenten presenteren
> Vragen stellen
> Bron- en feiten-controle toepassen op een set van bronnen
> Debriefing
> Zelfreflectie
> Heroverweging
Voorgestelde leeractiviteiten
> Geef voorbeelden van enkele besmettelijke ziektes waarvoor al decennia lang vaccins worden gebruikt: mazelen, polio, hepatitis B. Dit zijn veel voorkomende vaccins, al dan niet verplicht.
> Geef statistische gegevens - jaar van introductie, aantal ziektegevallen in de volgende jaren, actuele gegevens.
> Introduceer de verklaring: Vaccins kunnen ziekten zoals mazelen, polio en hepatitis uitroeien en de immuniteit van de massa te verhogen.
> Leg kort uit dat er twee groepen mensen zijn - anti-vaxxers en pro-vaxxers. Benadrus de noodzaak van een goed gesprek tussen beide tegenpolen gedurende het verloop van dit deel van de casestudy.
Hier een voorbeeld van hoe je kan tewerk gaan. Je zal 1 of meerdere keren dezelfde stappen kunnen doorlopen:
> Geef de klas de eerste bron uit de lijst met links (of een bron die je als leerkracht zelf hebt aangebracht of door de studenten liet zoeken). Geef de klas de tijd om te lezen/bekijken, aanvullende informatie te zoeken en een mening te vormen.
> Verdeel de klas in twee groepen: Groep 1 zijn Pro-vaxxers en Groep 2 de "Anti-vaxxers".
> Vraag de leerlingen om te zoeken naar argumenten en feiten. Je kan gebruik maken van de aangegeven bronnen, of er zelf naar op zoek (laten) gaan
> De studenten mogen van de ene groep naar de andere overgaan indien ze informatie hebben gelezen die hun mening heeft gewijzigd.
> Herhaal indien nodig
> Laat tijd vrij voor groepsdiscussies om de informatie te analyseren en een strategie te formuleren waarmee studenten hun standpunt kunnen verdedigen.
> Start de presentaties. Elke groep vat de zoekresultaten samen, legt de mening van de groep uit en ondersteunt dit met bewijs uit de verzamelde informatie. Modereer onpartijdig. Geef beide partijen evenveel tijd.
> Geef elke student de tijd om de stelling te beoordelen op basis van de presentaties en ga dieper in op de vraag of de toehoorders hun mening hebben veranderd en waarom?
> Vat de onderwerpen samen. Directe aandacht voor feitencontrole en broncontrole op basis van het Eggshell-model.
> Vraag de twee groepen om hun standpunt en de argumenten die reeds in het debat werden gebruikt, opnieuw te evalueren. Stimuleer zelfreflectie met de nadruk op informatie/desinformatie. In volledige groep: Inschrijven, uitleggen, voorbeelden geven van eigenschappen die kunnen duiden op desinformatie of manipulatie.
De Facto pijlers
Link naar Gemotiveerde Cognitie: Leg uit wat gemotiveerde cognitie is en geef voorbeelden aan de hand van de zojuist voltooide activiteit (bijvoorbeeld het vertrouwen in bepaalde bronnen, beïnvloeding door...) - maak een lijst (optioneel, verwijs naar een vooraf gemaakte lijst) met verschillende mogelijke voorbeelden van gemotiveerd cognitie.
Link naar Gelijkwaardigheid en framing: Vraag de studenten om deze stellingen in overweging te nemen: "In 2018 heeft de EU met meer dan 82 500 gemelde gevallen van mazelen en 72 doden een recordhoogte aan besmetting door mazelen bereikt " en "In 2018 stierf slechts 0,087% van de met mazelen besmette personen in de EU aan de gevolgen van de mazelen". Vraag verder naar hun mening over hoe en waarom mensen verschillend reageren op de twee verklaringen, ook al hebben ze dezelfde betekenis. Vraag de leerlingen in de praktijk om nog een andere reeks uitspraken te doen (zoals in het voorbeeld). Laat hen het onderwerp vrij kiezen.
Waarschuwing
Je hebt een onderwerp geselecteerd uit de "desinformatie Game" zone. Houd er rekening mee dat hier desinformatie, links en bronnen worden gebruikt die foutieve informatie kunnen bevatten. We doen dit om je te uit te dagen en te ondersteunen bij het ontwikkelen van vaardigheden om informatie te beoordelen en desinformatie te detecteren. Om dit doel te bereiken wordt niet aangegeven of de gebruikte informatie waar of vals is.