Case study: Kerncentrales
Wat te denken over kernenergie? Welke rol speelt kernenergie in het kader van de klimaatverandering? Hoe ziet de toekomst van kerncentrales eruit? Na de ramp in Tsjernobyl in 1986 begonnen kerncentrales, als een manier om elektriciteit op te wekken, aan populariteit in te boeten. Het falen van de reactor van de centrale in het Japanse Fukushima (2011) bevestigde het onveiligheidsgevoel en zorgde ervoor dat kernenergie in het gedrang kwam. In landen waar kernenergie een belangrijke rol speelt, zijn de wereldleiders maar ook de publieke opinie verdeeld over dit onderwerp. Kerncentrales roepen veel vragen op. Hun werking en de schrik voor een ramp zijn een voedingsbodem voor nepnieuws. Dergelijke desinformatie creëert een klimaat van angst, dreiging en sociale weerstand.
Aanbevolen voor: Secundair onderwijs, 16+ Hoger en Universitair onderwijs, Volwasseneneducatie
Tags: nuclear energy, environment safety, cost of energy, sustainable energy
Bouwsteen 2. Hoe duur is kernenergie?
De energieprijzen stijgen de laatste tijd gestaag. Voor steeds meer mensen worden deze uitgaven in het huishoudbudget pijnlijk zichtbaar. Maar niet alleen de directe kosten van de energie die we thuis verbruiken, zijn voelbaar voor onze portemonnee. Energie hebben we voor alles nodig: om voedsel te produceren, om de winkel waar we dit voedsel kopen te verlichten, om wegen en straten te verlichten, om het gebruik van verschillende apparaten mogelijk te maken, om elektrische auto's te laten draaien en voor vele, vele andere doeleinden. Ook deze kosten, die we indirect betalen, lopen dus op. Energiekosten zijn dus erg belangrijk voor de economie en voor de gewone man. Daarom is het belangrijk dat ze zo laag mogelijk zijn. Maar waar haal je goedkope energie vandaan? Uit conventionele centrales, kolencentrales, waterkrachtcentrales, zonnepanelen, wind of uit kerncentrales? Welke energiebron is het meest rendabel? Bestaat er zoiets als "goedkope energie"? Welke kosten moeten worden opgenomen (kosten voor de bouw en inbedrijfstelling van de installatie, exploitatiekosten, exploitatiekosten) om objectief te kunnen beoordelen welke energiebron het meest rendabel is voor een persoon en voor de hele economie? Ga op onderzoek uit in onderstaand materiaal.
Voorgestelde bronnen
1. Voor- en nadelen van kernenergie
https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/energiebronnen/kernenergie/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
2. De prijs van kernenergie
https://www.apache.be/gastbijdragen/2017/02/02/is-kernenergie-echt-goedkoper/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
http://www.sloopdekerncentrales.be/kernenergie-duur [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
https://groene-rekenkamer.nl/3147/elektriciteit-uit-kernenergie-toch-goedkoper/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
3. Extra kosten
https://www.standaard.be/cnt/dmf20180822_03678038 [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/federaal/kosten-ontmanteling-kerncentrales-dreigen-bij-bevolking-terecht-te-komen/10180969.html [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
4. Subsidies
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/02/14/opinie-aviel-verbruggen-kernenergie/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
5. Prijs energie zonder kerncentrales
https://www.nucleairforum.be/thema/de-belgische-energietransitie/impact-van-een-kernuitstap-en-wat-als-de-prijzen-verdubbelen [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
6. Nieuwe kerncentrales bouwen
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/09/24/rapport-nucleaire-sector-kernenergie-te-duur-te-traag-en-dreigt-te-verdwijnen/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
Blog
1. Vergelijking windenergie en kernenergie
https://jaspervis.wordpress.com/2016/04/08/wat-kosten-kern-en-wind/ [Indien de link niet werkt, open je hem via het webarchief]
VIDEO
1. Wie betaalt opruiming kernafval?
2. Kostprijs kernenergie, kijk tot ca.9'30''
3. Kernenergie is duur
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/01/27/paul-de-grauwe-is-voorstander-van-kernenergie/
Eindtermen
De leerdoelen geven de vaardigheden weer die de leerling verondersteld wordt te ontwikkelen na het volgen van dit opleidingsonderdeel
1. De leerling beseft de complexiteit van kernenergie.
2. De leerling heeft een beeld van de kostprijs van kernenergie.
3. De leerling kan een mening vormen/verwoorden over de elementen die in rekening gebracht moeten worden bij de bepaling van de kostprijs.
4. De leerling is in staat om te begrijpen en voorbeelden te geven van hoe gemotiveerde cognitie de meningen en de aard van denkkaders beïnvloedt.
5. De leerling is in staat om vooroordelen in teksten en video's te herkennen.
Voorgestelde lesmethoden
>Informatie zoeken
>Vergelijken van informatie
>Zelfreflectie
>Argumenten formuleren
>In groep leren werken
>Betrouwbaarheid van bronnen achterhalen
>Debatteren
>Eigen bevindingen verwoorden
Voorgestelde leeractiviteiten
> Introduceer artikel #1 uit de lijst van bronnen over de voor- en nadelen van kernenergie aan het begin van de sessie. Vraag de leerlingen hoe ze zich voelen en wat ze denken over kernenergie.
> Vraag de leerlingen vervolgens artikels #2 over de kosten van kerncentrales te lezen. Introduceer de concepten van inhoudscontrole (fact-checking) en broncontrole (source-checking). Introduceer het Eggshell-model.
> Start een snelle brainstorm over de motivatie van de auteur. Vraag de leerlingen om te proberen de beweringen te verifiëren met behulp van het internet.
> Vraag de leerlingen ook de andere artikels #3 t.e.m. #6 op eenzelfde manier te overlopen. Splits de groep eventueel in 2 en verdeel de artikels om tijd te besparen.
> Wat zijn hun meningen over het kostenplaatje van kernenergie? Is hun mening veranderd/bijgesteld na de fact-checking en source-checking?
> Laat de leerlingen nadenken over welke kosten meegerekend moeten worden in de kosten. Laat ze nadien video #1 en #2 zien. Moeten ze nog aanvullingen doen? Geef hen de mogelijkheid om online meer (betrouwbare) informatie te zoeken i.v.m. het berekenen van een kostprijs. Laat hen hierover in discussie gaan. Moeten bv. risico's meegerekend worden, waarom wel/niet?
> Geef een aantal leerlingen de opdracht om niet deel te nemen aan de discussie, maar laat hen per persoon turven hoe vaak hij/zij in de discussie feiten gebruikt en hoe vaak meningen. Koppel dit op het einde terug naar de betrokken leerlingen. Laat de leerlingen die geturfd hebben, zeggen welke medeleerling hen het meest overtuigd heeft. Gebruikte die meer feiten of meningen?
> Laat hen op deze manier nadenken over de impact van feiten/meningen op zichzelf. Koppel dit aan het gevaar van desinformatie en manipulatie.
De Facto pijlers
Link aan FRAMES en DENKKADERS: besteed aandacht aan wie de informatie verstrekt over kernenergie: wetenschappers, politici, NGO's, economisten, ... Hou rekening met hun denkkader!
Link aan GEMOTIVEERDE COGNITIE: leg uit wat gemotiveerde cognitie is en geef voorbeelden aan de hand van de zojuist voltooide activiteit (bv. het vertrouwen in bepaalde bronnen, beïnvloed worden door...). Verwijs naar de websites met mogelijke gevallen van gemotiveerde cognitie.
Link aan SYSTEMISCHE CAUSALITEIT: waarom is het zo moeilijk om een antwoord te formuleren op de vraag 'Hoe duur is kernenergie?'
Bijkomend online werkmateriaal
Toegang tot internet en sociale media
De Facto materiaal
Waarschuwing
Je hebt een onderwerp geselecteerd uit de "desinformatie Game" zone. Houd er rekening mee dat hier desinformatie, links en bronnen worden gebruikt die foutieve informatie kunnen bevatten We doen dit om je te uit te dagen en te ondersteunen bij het ontwikkelen van vaardigheden om informatie te beoordelen en desinformatie te detecteren. Om dit doel te bereiken wordt niet aangegeven of de gebruikte informatie waar of vals is.