IO1-A. 11 types van desinformatie
Alle informatie die - al dan niet opzettelijk - gemaakt is om te misleiden en mogelijk schade aan te richten, kan ondergebracht worden in 1 van de 11 types van desinformatie die wij gebruikt hebben als vertrekpunt voor het De Facto-model. In 2019 hebben we aan de bestaande classificatie (gebaseerd op Wardle, 2017) enkele nieuwe types toegevoegd. Hoewel we ernaar streven om de classificatie toepasselijk te maken voor alle soorten desinformatie, hebben we toch de klemtoon gelegd op types die tegemoet komen aan de context van onderwijs en training:
- schriftelijke informatie
- mondelinge informatie
- visuele informatie
- VR-informatie (virtual reality)
- artificiële intelligentie (AI) informatie
Verderop in het model (terug te vinden bij de overige bronnen op de website) passen we de verschillende types van desinformatie ook toe op de boodschappen die verspreid wordt via verschillende informatiedragers en media:
Informatietypes
Omschrijving
Satire, parodie en memes
het gebruik van ironie, sarcasme, spot en dergelijke bij het uitbrengen, aanklagen of het maken van een grap over gedragingen of situaties
Advertenties en gesponsorde inhoud
betaalde aankondigingen en activiteiten
Reviews en review scores
scores of sterren geven aan een product of dienst, producten en diensten en/of een waardeoordeel schrijven
Foutieve conclusies of en verkeerd geïnterpreteerde inhoud
inhouden die foutief geïnterpreteerd, uitgelegd of begrepen worden
Pseudo-wetenschap
overtuigingen of praktijken waarvan men ten onrechte denkt dat ze wetenschappelijk onderbouwd zijn
Hoaxes
grappig bedoelde of een moedwillig misleidende informatie
Samenzweringstheorie
de overtuiging dat een of andere heimelijke maar invloedrijke organisatie verantwoordelijk is voor een onverklaarbare gebeurtenis
Ideologische inhoud
ideologische inhoud met een subjectieve interpretatie van feiten, waarvan beweerd wordt dat de informatie neutraal is
Misleidende inhoud
zich opzettelijk voordoen als iemand anders met de bedoeling mensen te misleiden, vooral voor frauduleus gewin
Nepinhoud via artificiële intelligentie
volledig verzonnen inhoud, realistisch voorgesteld met behulp van computersoftware, verspreid om te misleiden
Deep fake inhoud *
deep fake combineert de kracht van artificiële intelligentie en deep learning om bestaande afbeeldingen en video's digitaal op een zodanige manier te bewerken dat ze echt lijken, met de bedoeling te misleiden
* Er is binnen het team nog een debat gaande over de vraag of er een onderscheid moet gemaakt worden tussen deze twee types. Een argument om beide samen te nemen is, dat de omschrijving "volledig verzonnen inhoud" op elk van beide betrekking types heeft. Ook deep fake zowel als inhoud gemaakt met behulp van artificiële intelligentie resulteert in een "volledig verzonnen inhoud". Rekening houdend met dit argument zou het beter zijn om de twee types samen te laten smelten tot 1 type. Anderzijds is er ook iets te zeggen voor het tegenargument. Dat zegt dat er een duidelijk onderscheid bestaat tussen inhoud die gedeeltelijk en inhoud die volledig verzonnen is. Hoewel het resultaat ervan is vergelijkbaar, maar het proces van het creëren ervan verschilt. BRekening houdend met dit argument hebben de twee types hun eigen specificiteit en is het onderscheid aanhouden toch gerechtvaardigd.
Voorlopig is het compromis dat we bij het vermelden van 1 of beide types steeds zullen verwijzen naar het debat dat we hierover nog aan het voeren zijn.
